آیا تا به حال با افزایش ناگهانی مصرف سوخت پراید خود یا بوی نامطبوع اگزوز مواجه شدهاید؟ این علائم آشنا ممکن است نشاندهنده مشکلی در یکی از کوچکترین، اما حیاتیترین قطعات خودرو باشد: سنسور اکسیژن. این قطعه کوچک، مانند یک نگهبان دقیق، تعادل سوخت و هوا را در موتور حفظ میکند و بدون آن، نه تنها جیب شما خالیتر میشود، بلکه آلایندگی خودرو نیز افزایش مییابد. در دنیای خودروهای انژکتوری مانند پراید، شناخت دقیق محل و عملکرد این سنسور میتواند تفاوت بین یک رانندگی روان و یک تعمیر پرهزینه را رقم بزند. در این مقاله از خودرو مدیا، به بررسی دقیق سنسور اکسیژن پراید، محل قرارگیری آن و نکات نگهداری میپردازیم.
سنسور اکسیژن چرا مهم است؟
سنسور اکسیژن یک قطعه الکترونیکی حساس است که میزان اکسیژن موجود در گازهای خروجی از موتور (اگزوز) را اندازهگیری میکند. این اطلاعات به واحد کنترل الکترونیکی (ECU) ارسال شده و ECU بر اساس آن، نسبت سوخت و هوا را تنظیم میکند تا احتراق بهینه انجام شود. در نتیجه، مصرف سوخت کاهش یافته، آلایندگی کم میشود و عملکرد موتور بهبود مییابد.
در خودروهای قدیمیتر مانند پراید، سنسور اکسیژن معمولاً از نوع تکسیم (بدون گرمکن) است و در مدلهای انژکتوری پراید، اغلب دو سنسور وجود دارد: یکی پیش از کاتالیزور (بالادستی) برای تنظیم مخلوط سوخت، و دیگری پس از آن (پاییندستی) برای نظارت بر عملکرد کاتالیزور. خرابی این سنسور میتواند منجر به افزایش مصرف سوخت تا ۲۰-۳۰ درصد، کاهش قدرت موتور، روشن شدن چراغ چک و حتی آسیب به کاتالیزور شود.
محل دقیق سنسور اکسیژن در پراید
سنسور اکسیژن پراید در سیستم اگزوز نصب شده و دسترسی به آن معمولاً از زیر خودرو امکانپذیر است. بر اساس بررسیهای فنی، محل دقیق آن به شرح زیر است:
- سنسور بالادستی (اصلی): در لوله اگزوز، بلافاصله پس از منیفولد اگزوز (محل خروج گازها از سرسیلندر) و پیش از مبدل کاتالیزوری قرار دارد. این سنسور نزدیک به موتور و در سمت جلویی خودرو (زیر کاپوت، اما اغلب نیاز به جک زدن خودرو دارد) واقع شده است. سوکت الکتریکی آن (کانکتور) معمولاً با یک گیره یا کلیپ به سیمکشی ECU متصل است و طول سیم آن حدود ۱-۲ متر است.
- سنسور پاییندستی (در مدلهای مجهز به کاتالیزور): پس از مبدل کاتالیزوری و در لوله اگزوز اصلی، نزدیک به میانی یا انتهایی اگزوز (نزدیک به صندلی عقب) نصب میشود. این سنسور برای مدلهای جدیدتر پراید (پس از سال ۱۳۸۵) رایجتر است.
برای پیدا کردن آن، خودرو را روی جک قرار دهید، زیر خودرو بروید و به دنبال یک قطعه رزوهدار (شبیه شمع کوچک با سیم متصل) در لوله اگزوز بگردید.
در پراید، قطر رزوه سنسور معمولاً M18 است و با ابزار مخصوص (آچار سنسور اکسیژن) باز میشود.
توجه: در مدلهای مختلف پراید (مانند NSU، صبا یا ۱۳۱)، محل دقیق ممکن است کمی متفاوت باشد، بنابراین مراجعه به دفترچه راهنمای خودرو یا مشورت با مکانیک توصیه میشود.
علائم خرابی سنسور اکسیژن پراید
خرابی سنسور اکسیژن در پراید با علائم زیر همراه است:
- افزایش مصرف سوخت (بیش از ۱۰ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر).
- نوسان دور موتور در حالت درجا یا شتابگیری ضعیف.
- بوی تند بنزین از اگزوز یا دود سیاه.
- روشن شدن چراغ چک موتور (کد خطا P0130 یا P0135 در دیاگ).
برای تشخیص، از دستگاه دیاگ استفاده کنید یا با ولتمتر، ولتاژ سنسور را در حال کار اندازهگیری نمایید (باید بین ۰.۱ تا ۰.۹ ولت نوسان کند).
نکته: سنسور هرگز شستشو نشود، زیرا پوشش پلاتینیوم آن حساس است و تعویض تنها راهحل است.
نحوه تعویض سنسور اکسیژن پراید
تعویض سنسور نیاز به ابزارهای سادهای مانند آچار سنسور، جک و اسپری روانکننده دارد:
- موتور را خاموش کنید و خودرو را جک بزنید.
- سوکت الکتریکی را جدا کنید (با احتیاط برای جلوگیری از آسیب به سیمها).
- با آچار، سنسور را خلاف جهت عقربههای ساعت باز کنید (موتور گرم نباشد تا از سوختگی جلوگیری شود).
- سنسور جدید را با گریس ضدگیر کردن نصب و سوکت را وصل کنید.
- ECU را ریست کنید (باتری را ۱۰ دقیقه جدا کنید) و تست رانندگی انجام دهید.
نکات نگهداری و پیشگیری
- از بنزین با کیفیت بالا استفاده کنید تا رسوبات سنسور را کاهش دهد.
- هر ۲۰,۰۰۰ کیلومتر، سیستم اگزوز را چک کنید.
- از تعویض با قطعات تقلبی اجتناب کنید؛ برندهای معتبر مانند بوش یا دیناپارت را انتخاب نمایید.
- در صورت نصب کاتالیزور، سنسور پاییندستی را فراموش نکنید.
