تصور کنید خودرویی دارید که به جای بنزین گران‌قیمت، با آب معمولی حرکت می‌کند! این ایده‌ی رویایی سال‌هاست که در گوشه و کنار جهان، از جمله ایران، ذهن‌ها را به خود مشغول کرده است. از ادعاهای مخترعان جوان گرفته تا تبلیغات پرزرق‌وبرق، داستان خودروی آب‌سوز همیشه با هیجان و جنجال همراه بوده است. اما آیا این فناوری واقعاً وجود دارد یا صرفاً یک افسانه‌ی علمی است که برای فریب مردم طراحی شده؟ در این مقاله از خودرو مدیا، با تکیه بر منابع معتبر و اصول علمی، به این پرسش پاسخ می‌دهیم و حقیقت پشت خودروی آب‌سوز را روشن می‌کنیم.
خودروی آب‌سوز چیست؟
خودروی آب‌سوز به خودرویی گفته می‌شود که ادعا می‌کند انرژی مورد نیاز خود را مستقیماً از آب تأمین می‌کند، بدون وابستگی به سوخت‌های فسیلی یا الکتریسیته. این مفهوم معمولاً با فرآیند الکترولیز آب (تجزیه آب به هیدروژن و اکسیژن) و سوزاندن هیدروژن به‌عنوان سوخت مرتبط است.
در ایران، این ایده به‌ویژه پس از افزایش قیمت بنزین در سال‌های اخیر، با ادعاهایی از سوی افراد و شرکت‌ها، مانند علاءالدین جاسمی زرگانی، جنجال‌ساز شده است. اما آیا علم از این ادعاها پشتیبانی می‌کند؟ بیایید با نگاهی دقیق‌تر این موضوع را بررسی کنیم.
تاریخچه ادعاهای خودروی آب‌سوز
ایده‌ی خودروی آب‌سوز قدمتی طولانی دارد و بارها در نقاط مختلف جهان مطرح شده است:
- ۱۹۳۵: چارلز اچ گرت در آمریکا ادعا کرد خودرویی ساخته که برای چند دقیقه با آب کار می‌کند. او از الکترولیز آب برای تولید هیدروژن استفاده کرد، اما این پروژه هرگز به تولید انبوه نرسید.
- ۲۰۰۲: شرکت فناوری هیدروژن کاربردی (Applied Hydrogen Technology) در آمریکا اختراعی به نام “Aquygen” ثبت کرد و ادعا نمود که می‌تواند خودرو را با آب حرکت دهد. این شرکت بعداً ادعای خود را اصلاح کرد و گفت تنها می‌تواند بهره‌وری سوخت هیدروژنی را افزایش دهد.
- ایران (دهه ۹۰ شمسی): علاءالدین جاسمی زرگانی در سال ۱۳۹۴ ادعا کرد سامانه‌ای طراحی کرده که با نصب روی خودرو، امکان استفاده از آب به‌جای بنزین را فراهم می‌کند. او حتی سایتی برای ثبت‌نام با هزینه ۴.۵ میلیون تومان راه‌اندازی کرد، اما این پروژه مورد تأیید هیچ نهاد علمی یا استانداردی قرار نگرفت.
علم پشت خودروی آب‌سوز
برای بررسی صحت این ادعاها، باید به اصول علمی، به‌ویژه قوانین ترمودینامیک، رجوع کنیم:
- الکترولیز آب:
آب (H₂O) از دو عنصر هیدروژن و اکسیژن تشکیل شده است. با فرآیند الکترولیز، می‌توان آب را به هیدروژن و اکسیژن تجزیه کرد. هیدروژن قابل‌اشتعال است و می‌تواند به‌عنوان سوخت استفاده شود.
مشکل اصلی: الکترولیز به انرژی الکتریکی زیادی نیاز دارد. طبق قانون اول ترمودینامیک (حفظ انرژی)، انرژی مورد نیاز برای تجزیه آب بیشتر از انرژی تولیدشده از سوزاندن هیدروژن است.
- آنتالپی تشکیل آب:
آنتالپی تشکیل آب (–۲۸۵.۸ کیلوژول بر مول) نشان می‌دهد که پیوندهای شیمیایی آب بسیار پایدار هستند. برای شکستن این پیوندها و تولید هیدروژن، باید انرژی بیشتری صرف شود، که این فرآیند را ناکارآمد می‌کند.
- خودروهای هیدروژنی در مقابل آب‌سوز:
خودروهای هیدروژنی (مانند تویوتا میرای) از هیدروژن به‌عنوان حامل انرژی استفاده می‌کنند، نه منبع انرژی. هیدروژن آن‌ها از منابع دیگر (مانند گاز طبیعی یا الکترولیز با برق) تأمین می‌شود و آب تنها محصول جانبی است، نه سوخت.
ادعاهای خودروی آب‌سوز معمولاً با خودروهای هیدروژنی اشتباه گرفته می‌شوند، اما در خودروهای هیدروژنی، آب مستقیماً سوخت نیست.
چرا خودروی آب‌سوز امکان‌پذیر نیست؟
دلایل علمی متعددی نشان می‌دهند که خودروی آب‌سوز، به شکلی که تبلیغ می‌شود، غیرممکن است:
- نقض قوانین ترمودینامیک:
قانون اول ترمودینامیک می‌گوید انرژی نمی‌تواند از هیچ ایجاد شود. در فرآیند الکترولیز، انرژی مصرف‌شده برای تولید هیدروژن بیشتر از انرژی حاصل از سوزاندن آن است.
قانون دوم ترمودینامیک نیز نشان می‌دهد که هر فرآیند تبدیل انرژی با تلفات همراه است، بنابراین نمی‌توان سیستمی با بازده ۱۰۰٪ ساخت.
- نیاز به منبع انرژی خارجی:
برای الکترولیز آب، به منبع انرژی الکتریکی (مانند باتری یا دینام خودرو) نیاز است. این انرژی معمولاً از سوخت‌های فسیلی یا برق شبکه تأمین می‌شود، که خود باعث تولید آلودگی است.
- خطرات ایمنی:
هیدروژن گازی بسیار قابل‌اشتعال و مستعد انفجار است. ذخیره و استفاده از آن در خودروهای معمولی بدون زیرساخت‌های پیشرفته، خطرناک است.
- آسیب به خودرو:
نصب کیت‌های آب‌سوز (مانند کیت‌های HHO) می‌تواند به موتور خودرو آسیب برساند. این کیت‌ها با افزایش بار روی دینام، مصرف سوخت را بالا می‌برند و باعث زنگ‌زدگی قطعات داخلی موتور می‌شوند.
تجربه ایران: جنجال خودروی آب‌سوز
در ایران، ادعای علاءالدین جاسمی زرگانی در سال ۱۳۹۴ توجه رسانه‌ها را جلب کرد. او مدعی شد که سامانه‌ای طراحی کرده که با هزینه‌ای اندک، خودروها را آب‌سوز می‌کند. این ادعا با نمایش یک پژو ۴۰۵ که ظاهراً با آب کار می‌کرد، همراه شد. اما کارشناسان و نهادهای علمی واکنش‌های تندی نشان دادند:
- سازمان استاندارد ایران: هیچ مجوزی برای خودروی آب‌سوز صادر نشده است.
- دانشگاه‌ها: شهرام آزادی، عضو هیئت علمی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی، این ادعا را “عوام‌فریبی” و غیرعلمی خواند.
- وزارت صمت: هیچ مجوزی برای پیش‌فروش تجهیزات آب‌سوز صادر نشده است.
همچنین، سایتی برای ثبت‌نام با هزینه ۴.۵ تا ۸ میلیون تومان راه‌اندازی شد، اما فقدان آدرس یا شماره تماس معتبر، شبهات کلاهبرداری را تقویت کرد. پست‌های شبکه‌های اجتماعی نیز این پروژه را به‌عنوان “شیادی” محکوم کرده‌اند.
آیا فناوری آب‌سوز در آینده ممکن است؟
برخی فناوری‌ها، مانند پیشرانه‌های الکترولیز ناسا برای ماهواره‌ها، از آب برای تولید نیروی رانش کوچک در شرایط بی‌وزنی استفاده می‌کنند. اما این فناوری برای خودروهای زمینی که نیاز به نیروی مداوم و قوی دارند، غیرعملی است. شرکت‌هایی مانند بی‌ام‌و روی خودروهای هیدروژنی کار می‌کنند، اما این خودروها به زیرساخت‌های تولید و توزیع هیدروژن وابسته‌اند و آب را مستقیماً به‌عنوان سوخت مصرف نمی‌کنند.
کلام آخر
خودروی آب‌سوز، آن‌گونه که در تبلیغات ادعا می‌شود، با دانش کنونی غیرممکن است. این ایده نقض قوانین اساسی فیزیک می‌کند و هیچ نمونه‌ی تأییدشده‌ای در جهان ندارد. ادعاهای مطرح‌شده در ایران، مانند پروژه جاسمی زرگانی، فاقد پشتوانه علمی و مجوزهای رسمی هستند و بیشتر به کلاهبرداری شباهت دارند. اگر به دنبال کاهش هزینه‌های سوخت هستید، گزینه‌های مطمئن‌تری مانند خودروهای دوگانه‌سوز یا برقی وجود دارند که هم از نظر علمی معتبرند و هم آسیب کمتری به خودرو وارد می‌کنند.
