بررسی های اخیر نشان می دهد بازار خودرو ایران وارد مرحلهای تازه و نگرانکننده شده است. مرحلهای که در آن کف قیمت خودروهای سواری به محدوده ۷۰۰ میلیون تومان رسیده و فاصله میان قدرت خرید خانوارها و بهای خودرو، بیش از هر زمان دیگری عمیق شده است. خودرو که زمانی کالایی مصرفی تلقی میشد، حالا برای بخش بزرگی از جامعه به رؤیایی دستنیافتنی تبدیل شده است.
بررسیهای آماری نشان میدهد اگر یک فرد با حداقل دستمزد سال جاری (۱۰ میلیون و ۳۹۰ هزار تومان) قصد خرید ارزانترین خودروی سواری بازار را داشته باشد، باید حدود ۷۰ ماه کل درآمد خود را پسانداز کند. این در حالی است که این عدد در اردیبهشت امسال ۴۸ ماه بود. به عبارتی تنها طی هشت ماه، زمان انتظار خرید خودرو بیش از ۴۵ درصد افزایش یافته است.
در حال حاضر، ساینا دندهای بهعنوان ارزانترین خودروی سواری بازار با قیمتی در حدود ۷۳۰ میلیون تومان معامله میشود. این یعنی حتی سادهترین گزینه بازار نیز به نزدیک شش سال پسانداز کامل حقوق نیاز دارد.
اما اگر دامنه بررسی را فراتر از سواریها ببریم، پراید وانت با قیمت حدود ۶۰۰ میلیون تومان همچنان ارزانترین خودروی بازار محسوب میشود. خودرویی که برای خرید آن نیز باید ۵۸ ماه کل پایه حقوق را کنار گذاشت، در حالی که این عدد در اردیبهشت تنها ۳۸.۵ ماه بود.
وقتی خودروهای پرتقاضا دستنیافتنی میشوند
در میان محصولات پرتقاضا، پژو ۲۰۷ دندهای با قیمت حدود ۱ میلیارد و ۱۲۰ میلیون تومان در بازار معامله میشود. برای خرید این خودرو، یک فرد با حداقل حقوق باید ۱۰۸ ماه (۹ سال) پسانداز کند؛ در حالی که این زمان در اردیبهشت امسال ۷۸ ماه بود.
وضعیت برای خودروهای گرانتر وخیمتر است. شاهین G دندهای با قیمت حدود ۱ میلیارد و ۲۹۵ میلیون تومان به ۱۲۴ ماه انتظار نیاز دارد و تارا اتوماتیک بهعنوان گرانترین خودروی داخلی با قیمت ۱ میلیارد و ۵۴۰ میلیون تومان، رکورد ۱۴۸ ماه (بیش از ۱۲ سال) انتظار را ثبت کرده است.
در همین حال، دنا پلاس دندهای با قیمت حدود ۱ میلیارد و ۲۵۵ میلیون تومان به ۱۲۱ ماه انتظار نیاز دارد و خودروهایی مانند رانا پلاس (۹۸۰ میلیون تومان) و سورن پلاس (۱ میلیارد و ۲۴۰ میلیون تومان) نیز بهترتیب به ۹۴ ماه و ۱۱۹ ماه پسانداز کامل حقوق نیاز دارند.
دلار، تورم و افزایش قیمت کارخانه؛ فشار از سه جهت
تحلیل روند بازار نشان میدهد یکی از عوامل کلیدی این جهش قیمتی، افزایش نرخ ارز است. دلار آزاد که در اردیبهشت امسال حدود ۸۴ هزار تومان بود، اکنون به ۱۲۵ هزار و ۷۰۰ تومان رسیده و رشد نزدیک به ۵۰ درصدی را تجربه کرده است. رشدی که تقریباً همزمان با افزایش زمان انتظار خرید خودرو بوده است.
در کنار آن، تورم عمومی اقتصاد و افزایش چندمرحلهای قیمت کارخانهای خودروها نیز نقش تعیینکنندهای داشتهاند. ایرانخودرو و سایپا طی ماههای اخیر چندین بار قیمت محصولات خود را افزایش دادهاند و همچنان درخواستهایی برای رشد دوباره قیمتها مطرح است. در حالی که درآمد خانوارها از ابتدای سال بدون تغییر باقی مانده است.
بحران تقاضا در آستانه شکلگیری
مجموع این دادهها نشان میدهد بازار خودرو بهتدریج وارد مرحله رکود تورمی شده است. قیمتها افزایش مییابند، اما حجم معاملات کاهش یافته و خریداران واقعی از بازار حذف میشوند. فعالان بازار نیز تأیید میکنند که علیرغم رشد مداوم قیمتها، دادوستدها بهشدت افت کرده است.
در چنین شرایطی، ادامه فروش نقدی و الگوهای سنتی عرضه، نمیتواند پاسخگوی واقعیت قدرت خرید جامعه باشد. کارشناسان معتقدند بدون بازنگری در سیاستهای فروش، توسعه واقعی فروش اقساطی و مشارکت نظام بانکی در تأمین مالی تقاضا، بازار خودرو بیش از پیش قفل خواهد شد.
در این صورت، خودرو بیش از یک کالای مصرفی، به یک دارایی دستنیافتنی برای بخش بزرگی از جامعه تبدیل خواهد شد. روندی که تبعات اجتماعی و اقتصادی آن، فراتر از خود بازار خودرو خواهد بود.
بیشتر بخوانید:
